W postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty i z majątku osobistego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego.
Postępowanie działowe
Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 § 3 w związku z art. 686 k.p.c. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje rozliczeń z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego wspólnością, pobranych pożytków i innych przychodów, a także poczynionych na ten majątek nakładów i spłaconych długów w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku wspólnego (por. postanowienie SN z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 390/08, niepubl.).
Partycypowanie w dochodach
Okoliczność, iż współwłaściciel rzeczy nie posiada jej ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania proporcjonalnie do przysługującego mu udziału, w dochodach z rzeczy, jeżeli przynosi ona dochody (por. postanowienie SN z dnia 21 września 2006 r., I CSK 128/06, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 roku o sygn. akt III CZP 86/13).
Dopłaty unijne
W sprawie o sygn. I CSK 6967/22 Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej rozstrzygał następujące zagadnienie. Uczestnik wniósł skargę kasacyjną, w której jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazał, że w sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych tj. art. 46 k.r.o. w kontekście oceny czy dopłaty unijne do gruntów rolnych przyznanych w ramach płatności bezpośrednich pobrane przez jedno z małżonków lub byłych małżonków za okres po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej do chwili podziału majątku powinny być uwzględnianie przy ustaleniu wysokości dochodów ze wspólnego gospodarstwa podlegającego podziałowi oraz czy dopłaty unijne pobrane po ustaniu wspólności ustawowej stanowią pożytek z rzeczy w rozumieniu art. 53 § 2 k.c.
Dochód, który podlega podziałowi
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 czerwca 2023 roku podniósł, iż kwestia wskazana w skardze nie budzi rozbieżności w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego. Przyjmuje się tu m. in., że dopłaty unijne powinny być rozliczone przy podziale, bo są dochodem z gospodarstwa rolnego, czyli z reguły majątku dotychczas wspólnego. Niezależnie od, tego także jeżeli kwalifikować je jako dochód, czy to z majątku wspólnego czy też z majątku odrębnego to taki dochód niezależnie od źródła pochodzenia powiększa majątek wspólny. Tego rodzaju wierzytelności stanowią więc dochód, który podlega zaliczeniu do majątku dorobkowego stron i podlega podziałowi.
Odpowiedzialność za zobowiązania
Wcześniej Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt III CZP 111/22 rozstrzygał w sprawie dotyczącej rozliczeń pomiędzy małżonkami po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej w zakresie ich zobowiązań. Do Sądu Najwyższego skierowano zapytanie czy po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej na skutek rozwodu odpowiedzialność małżonków będących współwłaścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, który wchodził w skład majątku wspólnego, za zobowiązania wobec wspólnoty mieszkaniowej z tytułu wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w części nieznajdującej pokrycia w pożytkach i innych przychodach, powstałe po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, jest odpowiedzialnością proporcjonalną w stosunku do udziałów we współwłasności lokalu, czy też każdy z małżonków ponosi odpowiedzialność za całość zobowiązania z tego tytułu, a zaspokojenie wspólnoty mieszkaniowej przez któregokolwiek z małżonków zwalnia drugiego?
Odpowiedzialność odpowiadająca udziałom
W uchwale z dnia 20 października 2022 roku Sąd Najwyższy uznał, iż odpowiedzialność byłych małżonków będących współwłaścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, który uprzednio wchodził w skład ich majątku wspólnego, za zobowiązania wobec wspólnoty mieszkaniowej powstałe po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej z tytułu wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w części nieznajdującej pokrycia w innych przychodach, jest odrębną odpowiedzialnością każdego z nich w zakresie odpowiadającym ich udziałom w nieruchomości wspólnej, ustalonym zgodnie z art. 3 ust. 3a ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tj. Dz.U. z 2001 r., poz. 1048).
Zachęcamy do konsultacji prawnych w sprawach o rozwód – tel. 693 626 519, e-mail garwacka@kancelaria-garwacka.pl
